عید سعید فطر

عید رمضان آمد و ماه رمضان رفت
صد شکر که این آمد و صد حیف که آن رفت
«عید فطر» اولین روز ماه شوّال است. در شرع مقدس اسلام، گرفتن روزه در برخی روزها، حرام است از جمله عید فطر که روزه در آن حرام است و باید شخص افطار کند.(1) و به همین جهت این روز را «فطر» نامگذاری کرده اند که به معنی افطار کردن و خوردن و آشامیدن است. عید فطر در روایات اهل بیت (علیهم السلام) با عناوین مختلفی مورد تمجید قرار گرفته است.
از جمله به عنوان روز جائزه گرفتن از خداوند معرفی شده است: «امام باقر (علیه السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل می کنند که حضرت فرمودند: در روز عید فطر منادی از طرف خداوند ندا می دهد که ای مؤمنان برای گرفتن جوائز خود بشتابید که امروز روز جائزه است.(2) همچنین روزی است که خداوند گناهان بزرگ را می آمرزد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند:«روز عید فطر روزی است که خداوند پاداش فراوان می دهد و گناهان بزرگ را می آمرزد.»(3) و نیز روز عید فطر روزی است که انسانهای خوب ثواب می برند و گنهکاران ناامید می شوند، امام حسن (علیه السلام) زمانی که دیدند عده ای در روز عید فطر مشغول لهو و لعب و بازی هستند فرمودند:«این روزی است که انسانهای خوب ثواب می برند و گنهکاران ناامید(از رحمت خدا) می شوند.(4)
امام رضا (علیه السلام) نیز فرمودند: « روز عید فطر روز تجمّع مؤمنین و روز نیایش و عبادت و روز شکرگزاری از خداوند و روز شادی و خوشحالی است و با توجه به اینکه ماه رمضان آغاز سال معنوی و عبادی است لذا روز عید فطر اولین روز سال است که خداوند خوردن و آشامیدن را(بعد از یک ماه روزه داری و ممنوعیت خوردن و آشامیدن) بر بندگانش حلال کرده است.(5) شب عید فطر در روایات اسلامی از نظر اهمیت با شب قدر برابری می کند«امام سجاد (علیه السلام) شب عید فطر را مشغول عبادت می شد و به امام باقر (علیه السلام) می فرمود: ای پسرم! امشب کمتر از شب قدر نیست» (6) در روایتی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل شده است که فرمودند:« خداوند در هر شب از ماه رمضان هزاران هزار نفر از بندگان خود را می آمرزد و از جهنم آزاد می کند و در شب و روز جمعه در هر ساعتی از آن، این مقدار را می آمرزد و در شب عید فطر به تعداد تمام افرادی که در طول ماه رمضان از جهنم آزاد کرده است، آزاد می کند و می آمرزد.(7)
یکی از آداب مهم روز عید فطر، افطار کردن قبل از خواندن نماز عید فطر است و بهتر است با خرما و تربت امام حسین (علیه السلام) باشد، همانگونه که در روایت آمده است شخصی به امام هادی (علیه السلام) گفت: من روز عید فطر با تربت قبر امام حسین (علیه السلام) و خرما افطار کردم حضرت فرمودند:« بین برکت و سنت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) جمع کرده ای.(8) برای شب و روز عید فطر در روایات اهل بیت (علیهم السلام)، اعمال و آدابی وارد شده است که شیخ عباس قمی (رحمة الله علیه) در کتاب شریف مفاتیح الجنان آنها را جمع آوری کرده است.

1- العروة الوثقی، ج 2 ص 243.
2- اصول کافی، ج 4 ص 168.
3- فضائل الاشهر الثلاثه، ص 127.
4- من لا یحضره الفقیه، ج 2ص 174.
5- عیون اخبار الرضا (علیه السلام)، ج 2 ص 115.
6- اقبال الاعمال، ج 1 ص 274.
7- امالی شیخ مفید، 231.
8- من لا یحضره الفقیه، ج 2 ص 174.